Çinko Sembolü

Çinko Sembolü (Zn)

Çinko, periyodik cetvelde Zn sembolü ile temsil edilir ve Latincede "Zinkum" olarak adlandırılır. Maviye benzer açık gri renkte olup kırılgan bir metaldir. Periyodik cetvelde geçiş elementleri grubunda yer alır. Kaynama sıcaklığının düşük olması nedeniyle pirometalurjik metal üretiminde kullanılır. Dökülmüş haldeyken sert ve kırılgan olup, yaklaşık 120°C'de şekil verilebilir. Elektrokimyasal potansiyel dizisinde demirden daha negatif olan gruptadır, bu özelliği ile çinko anot olarak kullanılabilen oldukça önemli bir elementtir.

Çinkonun Ayrıştırıldığı Mineraller

Çinko elementi yerkabuğunda en fazla bulunan elementler arasında 23. sırada yer alır. Çinkonun en fazla kullanılan cevheri sfalerit (ZnS) olup, %40 çinko ve %10 demir içerir. Çinko ayrıca smitsonit, hemimorfit ve franklinit minerallerinden de ayrıştırılabilir.

Çinko Bileşikleri ve Kimyasal Özellikleri

Çinko bileşiklerde genellikle (+2) değerlikli olarak bulunur ve iyonik bağlar oluşturur. Amin, siyanür, amonyak ve halojen iyonları ile kompleks bileşikler yapar. Çinko toz haldeyken iyi bir indirgendir. Toz çinkonun reaksiyona girme özelliği oldukça yüksek olsa da, yanıcı özellikte değildir. Çinko yüksek sıcaklıkta oksijen, kükürt ve klorür gibi elementlerle şiddetli reaksiyonlara girer ve sert bir amalgam oluşturur. Klorür ve sülfat tuzları suda yüksek derecede çözünür. Çinko oksit, fosfat ve organik kompleksleri suda genellikle az çözünür veya hiç çözünmez. Çinko oksidin ekonomik değeri yüksektir. Çinkonun organik bileşikleri arasında çinko sabunu en fazla kullanıma sahiptir.

Çinkonun Kullanım Alanları

Çinkonun dünyadaki kullanım alanları demir, alüminyum ve bakırdan sonra dördüncü sıradadır.
Çelik gibi diğer metallerin galvanize edilmesinde,
Pirinç ve nikelli gümüş gibi alaşımların oluşturulmasında,
Otomotiv sektöründe döküm kalıplarında,
Pillerin gövdelerinin yapımında sıklıkla kullanılır.
Deodorantlarda ve ahşap koruyucularda,
Karanlıkta parlayan pigment olarak saat gibi eşyalar,
Pek çok organik maddenin sentezinde,
Pek çok günlük alınan vitamin ve ilaçların bileşiminde kullanılır.

Çinko ve İnsan Sağlığı

Çinko, insan vücudunda temel bir iz element olarak yer alır. Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde, hücre büyümesi ve bölünmesinde, DNA sentezinde ve protein üretiminde önemli bir rol oynar. Çinko eksikliği, bağışıklık sistemi zayıflığına, büyüme geriliğine ve cilt problemlerine yol açabilir.

Çinko ve Çevre

Çinkonun çevresel etkileri kontrol altında tutulmalıdır. Çinkonun fazla miktarda doğaya salınımı, su kaynaklarının kirlenmesine ve bitki örtüsüne zarar verebilir. Çinko, biyolojik sistemlerde önemli bir rol oynar, ancak aşırı miktarları toksik olabilir. Bu nedenle, çinko kullanımı ve atık yönetimi dikkatle izlenmelidir.